Κυπριακά μαθήματα γύρω από καρχαρίες

γράφει ο Θεόδωρος Τσίκας , Πολιτικός Επιστήμονας - Διεθνολόγος, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΠΑΣΟΚ

Η συμφωνία της ευρωζώνης για την κυπριακή οικονομία είναι επώδυνη και αποπνέει "τιμωρητική" αντίληψη ορισμένων ισχυρών ευρωπαϊκών κύκλων. Θα οδηγήσει σε απότομη και βαθιά οικονομική ύφεση, και θα έχει συνέπειες για τους πολίτες της Κύπρου πολύ πιο σοβαρές από ό,τι επιβάρυνε η αντίστοιχη συμφωνία τους πολίτες της Ελλάδας. Αποφεύγεται όμως, από την άλλη πλευρά, η άτακτη χρεωκοπία των δύο μεγαλύτερων κυπριακών Τραπεζών, που θα οδηγούσε σε πλήρη και όχι μερική, όπως γίνεται τώρα, απώλεια καταθέσεων. Και μάλιστα, όλων των καταθέσεων και όχι μόνο των μεγαλύτερων από 100.000 ευρώ, όπως τελικά αποφασίστηκε.

Χωρίς να υπολογίσει κανείς τις συνέπειες μιας άτακτης χρεωκοπίας για ολόκληρο το τραπεζικό σύστημα και την συνολική οικονομία της Κύπρου. Διασφαλίζονται επίσης, ως γνωστόν, πλήρως οι καταθέσεις στις κυπριακές Τράπεζες στην Ελλάδα.

Η συγκεκριμένη επιλογή της ευρωζώνης να μην πληρώσουν τις συνέπειες οι φορολογούμενοι, αλλά να επιβαρυνθούν οι μέτοχοι, οι ομολογιούχοι, οι επενδυτές και οι κάτοχοι μεγάλων ποσών στις Τράπεζες που κινδυνεύουν, είναι πιο προοδευτική από την λύση που δόθηκε για την Ιρλανδία, όπου επωμίστηκε το βάρος το σύνολο των πολιτών. Προβλήματα, βεβαίως, είναι η επιλεκτικότητα της εφαρμογής αυτής και η απαίτηση για εξοντωτικά γρήγορη υλοποίηση της.

Κοινό μάθημα για Ελλάδα και Κύπρο είναι ότι, η αγνόηση της ανάγκης για μεταρρυθμίσεις ή η απώθηση των μεταρρυθμίσεων για το μέλλον αποδεικνύεται ότι επιφέρει οδυνηρές λύσεις. Το γεγονός ότι ο κομμουνιστής Δ. Χριστόφιας και ο δεξιός Ν. Αναστασιάδης αναγκάστηκαν να δεχτούν Μνημόνιο και τρόϊκα, δείχνει τα στενά περιθώρια που υπάρχουν σε συνθήκες παγκόσμιας οικονομικής αλληλεξάρτησης και περιφερειακών ολοκληρώσεων, όπως η ευρωπαϊκή.

Η εμπειρία μάλιστα δείχνει ότι, το ευρωπαϊκό πεδίο -παρά τις μεγάλες δυσκολίες- παραμένει το πιο ευνοϊκό στον πλανήτη. Αν οι δύο χώρες δεν ήταν ή δεν έμεναν σταθερά στη ζώνη του ευρώ, δεν θα συζητάγαμε τώρα για τα προβλήματα των προγραμμάτων διάσωσης, γιατί δεν θα υπήρχε καν διάσωση...!

Φαίνονται, τώρα, οι μείζονες κίνδυνοι που απέφυγε η Ελλάδα, την άνοιξη του 2010, όταν εντάχθηκε σε πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής. Τα «όχι», όσο βροντερά κι αν είναι, πρέπει οπωσδήποτε να συνοδεύονται από εναλλακτικό σχέδιο, αλλιώς μπορεί να οδηγούν σε αποτελέσματα δυσμενέστερα, από αυτά που επιδιώκεται να αποφύγουν.

Τις ίδιες συνέπειες μπορεί να φέρει και η αγνόηση των διεθνών συσχετισμών. Ιδιαιτέρως μάλιστα όταν οι συσχετισμοί αυτοί είναι δυσμενείς, λόγω μιας πλειοψηφίας συντηρητικών ευρωπαϊκών κυβερνήσεων που εμμένουν μονομερώς στην απαραίτητη νομισματική σταθερότητα, αγνοώντας τις παράλληλες ανάγκες για ανάπτυξη και κοινωνική προστασία.

ΠΑΣΟΚ: ζητούμενο οι ουσιαστικές απαντήσεις / του Θόδωρου Τσίκα    Μάρτιος 04 2013

Το ΠΑΣΟΚ οφείλει να προχωρήσει σε ουσιαστικό διάλογο για το μέλλον και την φυσιογνωμία του. Ρηχές συζητήσεις, «εύκολες» απαντήσεις και υπεκφυγές δεν μπορούν να προσφέρουν στην πιο κρίσιμη στιγμή της σχεδόν σαραντάχρονης πορείας του.

Απαιτείται:

1. Να γίνει κόμμα με θεσμική λειτουργία και σταθερούς κανόνες, με συλλογικά και ισχυρά διευθυντικά όργανα, αποφασιστική συμμετοχή των μελών.
2. Υπεράσπιση της πορείας του με την αναγκαία αυτοκριτική, ώστε να κλείσει το κεφάλαιο αυτό άμεσα.
3. Σοβαρό πρόγραμμα, με ρεαλιστικές προτάσεις. Ριζική αλλαγή παραγωγικού μοντέλου, σύγχρονες μεταρρυθμίσεις, ανακατανομή φορολογικών βαρών, ενίσχυση -με τα λίγα διαθέσιμα- όσων έχουν πραγματικά μεγάλη ανάγκη, εκλογικός νόμος-συνδυασμός μονοεδρικών και «λίστας».
4. Αποσαφήνιση των σχέσεων του με την κυβέρνηση. Με ποιους στόχους, ποια όρια, ποιο μείγμα πολιτικής, τώρα που ομαλοποιείται η κατάσταση της χώρας.
5. Συστηματική συμβολή στην ανασυγκρότηση του χώρου της ευρύτερης κεντροαριστεράς.
6. Προετοιμασία για τις ευρωεκλογές του 2014, με τεκμηριωμένη άποψη για την ελληνική προεδρία της ίδιας χρονιάς.

Ο Θόδωρος Τσίκας είναι πολιτικός επιστήμονας-διεθνολόγος, στέλεχος του ΠΑΣΟΚ

[Ποια Κεντροαριστερά;] Κίνημα μεταρρυθμίσεων και ανανέωσης, χωρίς αλαζονεία

Ρατσιστική βία και "Χρυσή Αυγή"

Σήμερα ο ελληνικός λαός περνάει πολύ δύσκολες στιγμές. Η οικονομική κρίση εξουθενώνει τους πολίτες, ιδιαίτερα τους πιο αδύναμους. Πολλές δομές του κράτους και της κοινωνίας αδυνατούν να στηρίξουν όσους έχουν μεγαλύτερη ανάγκη. Οι θεσμοί υφίστανται σκληρή κριτική, ως υπεύθυνοι για την κατάσταση της χώρας. Δημιουργείται ένα αντι-πολιτικό και αντι-κοινοβουλευτικό κλίμα. Η απελπισία, όμως, δεν είναι ο καλύτερος σύμβουλος. Θεωρίες συνωμοσίας διαδίδονται, εκτοπίζοντας έτσι την ψύχραιμη σκέψη, την λογική ανάλυση, τον ορθό λόγο. Είναι σίγουρο ότι στο έδαφος αυτό μπορούν να αναπτυχθούν πιο εύκολα αντιδραστικές θεωρίες, αυταρχικές πρακτικές, λαϊκιστικές και δημαγωγικές εξαγγελίες, παρωχημένες και οπισθοδρομικές αντιλήψεις. 

Όταν η δημοκρατία είναι ή φαίνεται αναποτελεσματική, αυξάνονται οι προσπάθειες «υποκατάστασης» της, οι οποίες γίνονται πιο εύκολα ανεκτές. Όταν το κράτος δυσκολεύεται να καλύψει τις κοινωνικές ανάγκες, εμφανίζονται μορφές κοινωνικής υποστήριξης οργανωμένες από την ακροδεξιά. Όταν η ασφάλεια δεν παρέχεται από τους αρμόδιους θεσμούς, κάποιες πολιτοφυλακές εμφανίζονται πρόθυμες να την προσφέρουν οι ίδιες. Οι άνεργοι τείνουν ευήκοο ους και στρατολογούνται πιο εύκολα, όταν η ελπίδα χάνεται. Η κρίση αξιών οδηγεί σε αναζήτηση «εύκολων» και «απλών» λύσεων σε σύνθετα προβλήματα. Η έλλειψη μεταναστευτικής πολιτικής καθιστά εύκολο στόχο τους μετανάστες. Δημιουργείται αίσθημα εθνικής ταπείνωσης, από δημοσιεύματα σε διεθνή ΜΜΕ και παρεμβάσεις λαϊκιστών πολιτικών στο εξωτερικό, που αναπαράγουν αρνητικά στερεότυπα για τους Έλληνες. 

Πάνω σε παλαιότερες εθνικιστικές αντιλήψεις, στο φόβο έναντι της ευρωπαϊκής ενοποίησης και στη δαιμονοποίηση της παγκοσμιοποίησης, που οδηγούν σε εκκλήσεις για «ενίσχυση» των συνόρων και για εθνική περιχαράκωση και απομόνωση, προστίθεται τώρα η αντισημιτική και ισλαμοφοβική αντίληψη της Ιστορίας και του κόσμου. Δεν πρόκειται μόνο για μάχη ιδεών. Αυτές οι αντιλήψεις συνοδεύονται από πράξεις βίας συνεχείς και καθημερινές, οι οποίες αφορούν τη ζωή και τη σωματική ακεραιότητα πολλών συνανθρώπων μας και συμπολιτών μας. Η ανοχή κοινωνικών στρωμάτων σε αυτές τις πρακτικές, οδηγεί στον εκφασισμό της κοινωνίας.

Είναι σίγουρο ότι η κρίση δημιουργεί πιο γόνιμο έδαφος για τις αντιλήψεις και τις πρακτικές της ακροδεξιάς. Δεν μπορούμε, όμως, να οδηγηθούμε εύκολα στην εκτίμηση ότι κρίση οδηγεί απευθείας στην ανάπτυξη του ρατσισμού και της «Χρυσής Αυγής». Θα ήταν μια ανιστόρητη και υπεραπλουστευτική θεώρηση της πραγματικότητας. Αλίμονο αν αποδεχθούμε τη θεωρία ότι η οικονομική κρίση, η φτώχια, η ανεργία, μπορεί να δικαιολογήσει την προσχώρηση σε ναζιστικές, φασιστικές, ξενοφοβικές και ρατσιστικές απόψεις και πρακτικές. Θα ήταν σα να δικαιολογούσαμε αναδρομικά την άνοδο του φασισμού στην Ιταλία και του ναζισμού στη Γερμανία του πολέμου.

Πρέπει όλοι να καταλάβουμε ότι η επιλογή της «Χρυσής Αυγής» δεν είναι μια πολιτική και κομματική επιλογή όπως όλες οι άλλες. Υπάρχουν πολλές άλλες χώρες που εφαρμόζουν δύσκολα προγράμματα προσαρμογής και εν τούτοις δεν έχουν επιτρέψει οι κοινωνίες τους ν' αναπτυχθούν, να εκκολαφθούν τέτοια φαινόμενα. Πρέπει όλοι να αντιληφθούμε ότι ούτε η απόρριψη του πολιτικού συστήματος, ούτε ο καταλογισμός ευθυνών στα παραδοσιακά κόμματα εξουσίας, ούτε το αίσθημα ανασφάλειας, ούτε η αναζήτηση δικτύων κοινωνικής αλληλεγγύης ούτε η ανάγκη διαφοροποίησης από το κυρίαρχο πολιτιστικό μοντέλο, επιτρέπει να υποθάλπονται και να στηρίζονται φαινόμενα όπως η «Χρυσή Αυγή».

Δεν αρκεί η αντιμετώπιση του φαινομένου αυτού της ρατσιστικής και ξενοφοβικής βίας. Πρέπει να αντιμετωπιστεί και ο αυτουργός που είναι κατ' εξοχήν το αντισυνταγματικό κόμμα της «Χρυσής Αυγής» και πρέπει να βρει απέναντί του το «συνταγματικό τόξο» όλων των άλλων πολιτικών δυνάμεων.

Η Δημοκρατία πρέπει να είναι μία αυτοπροστατευόμενη και μάχιμη Δημοκρατία. Η καταδίκη της βίας πρέπει να έχει μορφές, οι οποίες να είναι αποτελεσματικές και έμπρακτες. Αντί για μια θεωρητική και ατέρμονα συζήτηση γύρω από τις μορφές και τις ιδεολογίες της βίας, ή από έννοιες όπως η «αντίσταση» ή η «ανυπακοή», χρειάζεται μια πρακτική συσπείρωση όλου του «συνταγματικού τόξου» εναντίον της «Χρυσής Αυγής».

Η αντίδραση απέναντι στη βία, πρέπει να συσπειρώνει κάθε φορά το ευρύτερο δυνατό φάσμα πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων.
Αφετηρία πρέπει να είναι η άμεση πολιτική αντίδραση και η καταδίκη του φαινομένου αυτού από το σύνολο των πολιτικών δυνάμεων του «συνταγματικού τόξου».

Ο εγκωμιασμός του ναζισμού, το κήρυγμα ξενοφοβικού και ρατσιστικού μίσους, η πολιτική και οργανωτική ενθάρρυνση πράξεων βίας κατά μεταναστών ή κοινωνικών ομάδων με βάση το θρήσκευμα ή τον σεξουαλικό προσανατολισμό, αντιβαίνει βεβαίως στο ελληνικό Σύνταγμα. Ένα τέτοιο κόμμα, με τη οργάνωση και τη δράση του, δεν εξυπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος

Το ότι ένα κόμμα είναι αντισυνταγματικό, προφανώς μάλιστα, δεν σημαίνει ότι η λύση είναι η τυπική απαγόρευσή του.
Δεν θα μας διευκόλυνε να ανοίξουμε μια συζήτηση για το αν στην ελληνική έννομη τάξη μπορεί να απαγορευτεί ένα πολιτικό Κόμμα. Η ελληνική έννομη τάξη έχει μηχανισμούς, οι οποίοι μπορούν να οδηγήσουν σε ισοδύναμο και ακόμη καλύτερο αποτέλεσμα, στο επίπεδο της κοινής ποινικής και διοικητικής νομοθεσίας και στο επίπεδο του Κανονισμού της Βουλής.

Η υποκατάσταση του κράτους, η διείσδυση σε ορισμένους θύλακες της Αστυνομίας, η αναζήτηση προσχημάτων για βίαιες ή αντικοινωνικές συμπεριφορές, δεν είναι ούτε αποδεκτή ούτε ανεκτή επιλογή. 

Και φυσικά, σε καμία περίπτωση η έννομη τάξη δεν ανέχεται ενθάρρυνση, οργάνωση ή κάλυψη εγκληματικών πράξεων βίας, στις οποίες Βουλευτές, στελέχη κομμάτων, μέλη διοίκησης κόμματος, είναι όχι απλά και μόνο ηθικoί, αλλά πολύ συχνά και φυσικοί αυτουργοί.

Τα μεγάλα ερωτήματα αφορούν την ίδια την κοινωνία, η οποία πρέπει ν' αντιληφθεί ότι η ανοχή απέναντι σε τέτοια φαινόμενα ή ακόμη περισσότερο το «φλερτ» με τέτοια φαινόμενα, οδηγεί όχι απλά και μόνο στο δημοκρατικό και θεσμικό αδιέξοδο, αλλά στην απόλυτη καταστροφή. Είναι ένα ανιστόρητο και επικίνδυνο παιχνίδι.

Τώρα που θα εισαχθεί όπως πρέπει, το ταχύτερο δυνατό, για ψήφιση το νομοσχέδιο για τη ρατσιστική βία, για τα ρατσιστικά εγκλήματα -που εκκρεμεί από την προηγούμενη Βουλή- να προστεθεί κεφάλαιο με το οποίο να τροποποιούνται όλες οι κρίσιμες διατάξεις του Ποινικού Κώδικα γύρω από τα θέματα αυτά. Γιατί πρέπει να απειλούνται κακουργηματικές ποινές, παρεπόμενες ποινές στέρησης των πολιτικών δικαιωμάτων, για μια σειρά από εγκλήματα.

Με την συσπείρωση όλων των δημοκρατικών δυνάμεων στην χώρα μας, καθώς και με την ευρωπαϊκή και διεθνή αλληλεγγύη, θα πετύχουμε σημαντικά αποτελέσματα. Σε αυτή την κατεύθυνση, κρίσιμη θα είναι η σωστή λειτουργία των εθνικών και των διεθνών θεσμών και, κυρίως, μια επιτάχυνση της πολιτικής ενοποίησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ομοσπονδιακή κατεύθυνση, που θα αποτελεί ορατό πρότυπο δημοκρατικής και διαφανούς λειτουργίας, αποτελεσματικής διαχείρισης, ειρηνικής και ισότιμης συνύπαρξης, με σεβασμό στην πολυμορφία και την διαφορετικότητα.

*Ο Θόδωρος Τσίκας είναι πολιτικός επιστήμονας και διεθνολόγος, στέλεχος του ΠΑΣΟΚ

Θόδωρος Τσίκας, πολιτικός επιστήμονας – διεθνολόγος, στέλεχος του ΠΑΣΟΚ

Προσοχή στη ρητορική που δυναμώνει το μίσος…

Ξαναήρθαν στο νου μνήμες από την περίοδο, που αυτόκλητοι «τιμωροί», υποδυόμενοι ταυτοχρόνως τον εισαγγελέα, τον δικαστή και τον δήμιο, κατηγορούσαν, αποφάσιζαν ποινή θανάτου και την εκτελούσαν, για όποιον επέλεγαν χωρίς καν δικαίωμα απολογίας, κατοχυρωμένο από το σύστημα που οι ίδιοι κατάγγειλαν ως … καταπιεστικό!

Αυτός είναι ο ολοκληρωτισμός της τρομοκρατίας. Η πιο βάναυση καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και μάλιστα του μεγαλύτερου, του δικαιώματος στην ζωή. Χωρίς έλεγχο, χωρίς θεσμικά αντίβαρα, με περιφρόνηση κανόνων, διαδικασιών, αρχών. Με μίσος για τις ανοιχτές κοινωνίες, τον διάλογο, την αντίθετη άποψη.

Δυστυχώς, πολλοί με την ρητορική τους δυναμώνουν αυτό το μίσος. Όταν μιλούν για «προδότες», «κυβέρνηση Τσολάκογλου» και «κατοχή», οδηγούν κάποιους -χωρίς να το επιθυμούν- στη βία, νομιμοποιώντας την «αντίσταση στην κατοχή»…

Χρειαζόμαστε συστράτευση δυνάμεων του δημοκρατικού συνταγματικού τόξου, στην αντιμετώπιση της βίας, απ’ όπου κι αν προέρχεται, προς όποιον και αν στρέφεται. Χωρίς μισόλογα, επεξηγήσεις, συμψηφισμούς. Γιατί η τρομοκρατία είναι ολοκληρωτισμός. Και πρέπει να ηττηθεί!

Restoring social justice through the tax on financial transactions


By Theodoros TSIKAS

Political Scientist
Central Committee member,
Panhellenic Socialist Movement-PASOK,
Greece


It is common knowledge that Greece is going through a deep economic and social crisis. Many people find themselves in a very difficult position due to financial problems. Recession deepens and unemployment rises. At the same time, no investment is taking place due to lack of liquidity. Social benefits have been reduced dramatically, affecting the most vulnerable population groups.

But the crisis doesn’t just involve Greece. Many countries not only in South Europe, but all over Europe, face a new bleak reality. It is undeniable that new tools are needed in order to deal with the new rising issues.

To my belief everyone knows that this tax is not a solution on its own. It is not adequate enough to restore social justice, but it is a positive step in the right direction, one major link in the chain. The taxpayers, the national private and public sectors should not be the only ones to pay for the crisis.

The imposition of a tax on all financial transactions should bring a significant amount of resources which could be used for promoting development, creating jobs and meeting social needs.

The effort to decrease financial instability and shift recourses out of the bloated international financial sector and into the real economy could also be enhanced. The proposal suggested today requires international and transnational cooperation.

Furthermore, the implementation of this tax is also a matter of justice, a matter of rebalancing the democratic decision making process on one hand and the international financial markets and transactions on the other. In other words the aim is to create a new framework of a clear – transparent democratic regulation of the markets, which will pass over the national borders.

To this direction, the international and intergovernmental organizations must play a very important role, by addressing the new inequalities and promoting a new strategy for growth, jobs and a new modern welfare state.

 

Πώς φτάσαμε ως εδώ!

Οι αιτίες της σημερινής κατάστασης είναι πολλές. «Εύκολες» απαντήσεις, ισοπεδωτικοί χαρακτηρισμοί, αφοριστικές εξηγήσεις, όχι μόνο δεν εξηγούν το πρόβλημα, αλλά ταιριάζουν στη νοοτροπία που μας οδήγησε εδώ.

Από τη μεταπολίτευση του 1974 πορευτήκαμε χωρίς σαφές και μακροπρόθεσμο σχέδιο με συμμετοχή της κοινωνίας, αλλά και χωρίς τακτικό θεσμικό έλεγχο ως προς την εφαρμογή του. Όποτε, κατά περιόδους, υπήρξαν προσπάθειες με οργάνωση και αποτελέσματα, έγιναν "από τα πάνω", αποκλειστικά.

Η κύρια πρακτική ήταν οι πελατειακές εξυπηρετήσεις. Οι πολιτικές ηγεσίες "εξαγόραζαν" την παραμονή στην εξουσία και οι πολίτες έδιναν, ως αντάλλαγμα, στήριξη ή ανοχή. Αυτό το πλέγμα συναλλαγής οδήγησε σε μια ιδιότυπη συναίνεση ως προς τις ακολουθούμενες πρακτικές, όσο αυτές ήταν αμοιβαία επωφελείς.

Όταν ακρίβυνε ο δανεισμός του αναγκαίου - γι΄αυτές τις εξυπηρετήσεις- χρήματος, ο ατομισμός και ο συντεχνιασμός δεν επέτρεψαν συλλογική προσπάθεια αντιστροφής. Όσοι ωφελήθηκαν από τη «μοιρασιά», άρχισαν να αντιδρούν στις αναγκαίες αλλαγές. Όμως, μόνο η απαλλαγή από αναχρονιστικές δομές και παρωχημένες νοοτροπίες, και όχι φυσικά η διατήρηση τους, μπορεί να δώσει διέξοδο.

Ριζική αλλαγή παραγωγικού μοντέλου



ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΟΥ ΤΣΙΚΑ

Είναι στο χέρι της κοινωνίας να σωθεί, αν αυτή αντιμετωπίσει τις αιτίες της κρίσης. Την έξαρση των συντεχνιακών πρακτικών. Τις διαδεδομένες πελατειακές σχέσεις. Την αδιαφάνεια. Την ικανοποίηση κάθε αιτήματος όσων είχαν τη δύναμη να πιέσουν. Την ανοχή στην ανομία.

Όλα αυτά οδήγησαν σε μια χώρα που δεν παράγει, παρά ελάχιστα. Είχαν ως αποτέλεσμα την εξάρτηση της από τα δανεικά, όχι τώρα, αλλά εδώ και πολλά χρόνια. Και αντί τα δανεικά να χρησιμοποιηθούν για παραγωγικές δραστηριότητες, διοχετεύθηκαν στην άκρατη κατανάλωση.

Μόνο με ριζική αλλαγή παραγωγικού μοντέλου, ώστε να ξοδεύουμε λιγότερα από όσα παράγουμε, θα απαλλαγούμε από τις εξαρτήσεις των δανεικών. Προϋποθέτει τολμηρές μεταρρυθμίσεις στην διοίκηση, την οικονομία και το κοινωνικό κράτος. Απαιτεί συστράτευση και αλλαγή συνηθειών.

Δεν είναι εύκολο. Πρέπει να γίνει με τη μικρότερη δυνατή επιβάρυνση των αδυνάμων. Αλλά είναι ο μόνος δρόμος. Για να αποφύγουμε μια κατηφόρα, μπροστά στο τέλος της οποίας, η σημερινή δύσκολη κατάσταση θα μοιάζει παράδεισος ...

Άποψη: «Προοδευτικός συνασπισμός εξουσίας»

του Θόδωρου Τσίκα*

Η σημερινή τρικομματική κυβέρνηση συνευθύνης είναι η μόνη εφικτή συνεργασία που μπορεί να δώσει πλειοψηφία στη Βουλή, η οποία αναδείχθηκε στις τελευταίες εκλογές. Συνεργασία απαραίτητη, ώστε να υπάρξει η απαιτούμενη συναίνεση για μέτρα διάσωσης της χώρας.

Όμως, παράλληλα, πρέπει να αρχίσει αμέσως ένας ουσιαστικός πολιτικός και προγραμματικός διάλογος ανάμεσα στις δυνάμεις του προοδευτικού χώρου για την συγκρότηση μιας ευρύτατης, πολύχρωμης και πολυφωνικής, συμπαράταξης στο πρότυπο του ιταλικού κεντροαριστερού συνασπισμού της «Ελιάς». Σε αυτόν τον διάλογο μπορούν να συμμετάσχουν το ΠΑΣΟΚ, η «Δημοκρατική Αριστερά», οι Οικολόγοι-Πράσινοι, δυνάμεις του ριζοσπαστικού Κέντρου, πολιτικές κινήσεις του μεταρρυθμιστικού χώρου, ομάδες προοδευτικών πολιτών και ανένταχτες προσωπικότητες.

Αν υπάρξουν η πολιτική βούληση και οι αναγκαίες πρωτοβουλίες, μια τέτοια δύναμη είναι απολύτως ρεαλιστικό να συγκροτηθεί. Η διαμόρφωση ενός συνεκτικού πολιτικού σχεδίου προοδευτικής διακυβέρνησης, καθώς και ενός προγράμματος  ριζικών τομών και σύγχρονων μεταρρυθμίσεων -σε κράτος, οικονομία και κοινωνία- μπορεί να ωθήσει στην συγκρότηση μιας νέας κοινωνικής και πολιτικής πλειοψηφίας. Οι πολίτες περιμένουν…!

* Ο Θόδωρος Τσίκας είναι πολιτικός επιστήμονας-διεθνολόγος, στέλεχος του ΠΑΣΟΚ

Ανασύνταξη! Όχι Διάλυση… του Θ. Τσίκα

 

Δημοσιεύτηκε στις Σάββατο, 10 Νοεμβρίου 2012 18:34

H υπερψήφιση του νέου πακέτου μέτρων αποτελεί το τέλος μιας περιόδου. Είναι οι επώδυνες και δυσβάστακτες συνέπειες για τους πολίτες, εξαιτίας της ανεπάρκειας του πολιτικού συστήματος αλλά και της αδυναμίας της κοινωνίας, στην προώθηση των ώριμων αλλαγών. Παρά την δυσφορία και την οργή, ένα σημαντικό μέρος της κοινωνίας έχει "προ-εισπράξει" την επιβολή των μέτρων.

Το ζητούμενο είναι να μην χρειαστεί νέο πακέτο μέτρων. Αυτό προϋποθέτει, ότι ο χρόνος που "κερδίζεται", θα αξιοποιηθεί εντατικά για την υλοποίηση των ριζικών μεταρρυθμίσεων. Επαναδιαμόρφωση πολιτικού χάρτη, ανασύνθεση του πολιτικού συστήματος, αναμόρφωση θεσμών, νέος εκλογικός νόμος, ευέλικτο κράτος, αποτελεσματική Δικαιοσύνη, συγχώνευση οργανισμών, αναπτυξιακά μέτρα και σύγχρονη κοινωνική πολιτική πρέπει επειγόντως να προχωρήσουν μαζί με την δημοσιονομική εξυγίανση.

Ό,τι κράτησε την χώρα μας πίσω, ήρθε η ώρα να φύγει ή να αναμορφωθεί ριζικά. Χρειάζεται τόλμη και σχέδιο. Και κυρίως μια ευρεία κοινωνική συσπείρωση, που παρά τις διαφορετικές απόψεις, θα αποτελέσει την κινητήρια δύναμη. Ανασύνταξη, όχι διάλυση...!

* Ο Θόδωρος Τσίκας είναι πολιτικός επιστήμονας-διεθνολόγος, στέλεχος του ΠΑΣΟΚ

Η επανεκλογή Ομπάμα για ΗΠΑ, Ευρώπη, κόσμο και Ελλάδα



Η επανεκλογή του Μπάρακ Ομπάμα θα σημάνει συνέχιση οικονομικής πολιτικής "κεϋνσιανού τύπου" με αμερικανικές ιδιαιτερότητες, όταν η κυρίαρχη σκέψη στην Ευρώπη παραμένει προσκολλημένη στη νομισματική ορθοδοξία. Δηλαδή, κρατικός παρεμβατισμός για διάσωση θέσεων εργασίας, στήριξη της μεταρρύθμισης στην Υγεία, πιο προοδευτική κατανομή του φορολογίας στους πλούσιους, μεγαλύτερη έμφαση στην περιβαλλοντική προστασία, ένταξη των μεταναστών, μέριμνα για τις μειονότητες.

Ο Ομπάμα είναι θιασώτης της διεθνούς συνεργασίας και του σεβασμού των συμμάχων των ΗΠΑ, ιδίως με τους Ευρωπαίους. Δεν προσφεύγει εύκολα σε μονομερείς ενέργειες και στρατιωτική δράση, τουλάχιστον πριν εξαντληθούν οι εναλλακτικές δυνατότητες. Έχει πιο ισορροπημένη θέση στο Μεσανατολικό πρόβλημα, σε σχέση με προηγούμενους προέδρους.

Καθώς η Ελλάδα διέρχεται κρίση, ο σημερινός Aμερικανός πρόεδρος έχει παρέμβει επανειλημένα και δραστικά στην Α. Μέρκελ και άλλους Ευρωπαίους ηγέτες, για επείγουσα στήριξη της χώρας μας. Αξιοποίησε το μεγάλο ειδικό βάρος των ΗΠΑ στο ΔΝΤ για σημαντική οικονομική βοήθεια και υπέρβαση των αγκυλώσεων και καθυστερήσεων της συντηρητικής πλειοψηφίας της Ε.Ε. Γεγονός που καθιστά την επανεκλογή του σημαντική ανακούφιση.

ΠΟΙΟΣ ΦΤΑΙΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ "ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ";

Είναι γνωστό ότι η «χρυσή αυγή» (ΧΑ) υπάρχει εδώ και χρόνια. Αποτέλεσε μάλιστα την ακραία εκδοχή του κλίματος εθνικισμού, ρατσισμού, ξενοφοβίας, μισαλλοδοξίας, καχυποψίας για κάθε τι διαφορετικό, περιχαράκωσης και απομονωτισμού που δημιουργήθηκε την δεκαετία του '90.

Όμως, η τωρινή ανάπτυξη της επιρροής της αποτελεί έκφραση ενός επεκτεινόμενου φαινομένου εκφασισμού της κοινωνίας μας.

Οι αποδοκιμασίες υποκαθιστούν τον διάλογο, οι πέτρες τα επιχειρήματα, οι βιαιοπραγίες την αντιπαράθεση ιδεών. Όλα κινούνται στην σφαίρα της μανιχαϊστικής διχοτόμησης «καλό-κακό».

Όταν κατέχεις το απόλυτο «καλό», δίνεις χέρι σε συμμάχους εναντίον του διαβολικού «κακού»· όταν θεωρείς ότι η χώρα σου βρίσκεται «υπό κατοχή», ανέχεσαι οποιονδήποτε αγωνίζεται κατά του ίδιου στόχου...

Αλλά, δυστυχώς, η νομιμοποίηση της ΧΑ έγινε στις πλατείες των «αγανακτισμένων».

Εκεί καθημερινά υπήρχε ώσμωση ιδεών μεταξύ αντιεξουσιαστών, αριστεριστών, ΣΥΡΙΖΑ, διαφόρων ακτιβιστών, παραεκκλησιαστικών, εθνικιστών και ακροδεξιών. Παρά τις σημαντικές διαφορές μεταξύ τους, εκεί ανέπτυσσαν τις θεωρίες τους για ύπαρξη συνωμοσίας κάποιων εναντίον της χώρας. Μούντζωναν τη βουλή, αποκαλούσαν «προδότες» τους πολιτικούς, απειλούσαν με «Γουδί», έστηναν κρεμάλες !

Μα, αυτά δεν ήταν πάντα τα ιδεολογήματα, οι πρακτικές και τα συνθήματα του φασισμού ;

* Ο Θόδωρος Τσίκας είναι πολιτικός επιστήμονας-διεθνολόγος, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΠΑΣΟΚ

Η πολιτική διαδρομή της σοσιαλιστικής διεθνούς / του Θόδωρου Τσίκα    Μάρτιος 02 2006

Η εκλογή του Γιώργου Παπανδρέου ως προέδρου της «σοσιαλιστικής διεθνούς», που έγινε στη σύνοδο του συμβουλίου της οργάνωσης στις 30 Ιανουαρίου στην Αθήνα, αποτελεί γεγονός σημαντικό τόσο για το ΠΑΣΟΚ, όσο και για την Ελλάδα.

Και αυτό διότι η «σοσιαλιστική διεθνής» είναι η μεγαλύτερη και παλαιότερη πολιτική οργάνωση στον κόσμο.

Έχει, λοιπόν, ιδιαίτερο ενδιαφέρον να δούμε την ιστορία και την πολιτική διαδρομή της, την οποία μπορούμε να χωρίσουμε σε τρεις περιόδους.

Πρώτη περίοδος

 Η «νέα» σοσιαλιστική διεθνής (ΣΔ) ιδρύθηκε το 1951 στο «συνέδριο της Φρανκφούρτης», στη δυτική Γερμανία.

Η πρώτη, αυτή, φάση χαρακτηρίζεται από τον πρωταγωνιστικό ρόλο, μέσα στη ΣΔ, των μεγάλων παραδοσιακών σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων της δυτικής Ευρώπης , κυρίως της βόρειας και της κεντρικής (γερμανικό SPD, Σουηδοί σοσιαλδημοκράτες, Αυστριακοί κ.λπ).

Κόμματα με ισχυρή οργάνωση, με σημαντική παρουσία και στο προπολεμικό πολιτικό σκηνικό, με μεγάλη επιρροή και σημαντικούς δεσμούς με τα εργατικά συνδικάτα -κάτι ιδιαιτέρως σημαντικό, αφού η δυτική Ευρώπη βρίσκεται στη διαδικασία της μεταπολεμικής ανασυγκρότησης με αιχμή την βαριά βιομηχανία.

Είναι η εποχή της οικοδόμησης του κράτους πρόνοιας (που στηρίζεται στην κεϊνσιανή θεωρία, που ασπάζονταν οι σοσιαλδημοκράτες).

Η ΣΔ και τα κόμματα που την απαρτίζουν, προσπαθούν να συγκροτήσουν μια συγκεκριμένη ταυτότητα.

Τα κόμματα αυτά βρίσκονται κατά συντριπτική πλειοψηφία στην αντιπολίτευση και κάνουν προσπάθειες να γίνουν αποδεκτά ως κυβερνητικοί εταίροι στις χώρες τους.

Είναι η εποχή του ψυχρού πολέμου.

Τα σοσιαλιστικά, σοσιαλδημοκρατικά κι εργατικά κόμματα θεωρούνται ύποπτα για ανεκτικότητα προς το σοβιετικό στρατόπεδο.

Την ίδια στιγμή, τα προσδεδεμένα στη Σοβιετική Ένωση κομμουνιστικά κόμματα θεωρούν την σοσιαλδημοκρατία «δούρειο όππο του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού και του καπιταλιστικού συστήματος».

Παραλλήλως αρχίζει η σταδιακή συγκρότηση των θεσμών της ευρωπαϊκής ενοποίησης, με πρωτοβουλία των συντηρητικών δυνάμεων, την οποία πολλές σοσιαλιστικές δυνάμεις βλέπουν με ουδετερότητα, έως άκρα επιφυλακτικότητα.

Παρά τις δυσκολίες, ορισμένα σοσιαλιστικά κόμματα αναλαμβάνουν σταδιακά κυβερνητικές ευθύνες.

Η ταυτότητά τους συγκροτείται γύρω από το αίτημα για διασφάλιση της ειρήνης, τις πρωτοβουλίες για αμοιβαίο πυρηνικό αφοπλισμό και την ύφεση ανάμεσα στις δύο υπερδυνάμεις.

Η δεκαετία του 1970 χαρακτηρίζεται από τις δράσεις της ΣΔ και των μελών της με αυτή τη θεματολογία.

Είναι η εποχή της «οστ-πολιτίκ» του Γερμανού καγκελάριου Βίλι Μπραντ (Willy Brandt) -ο οποίος και εκλέγεται πρόεδρος της ΣΔ το 1976- και λίγο αργότερα αντίστοιχων πρωτοβουλιών του Σουηδού πρωθυπουργού Ούλοφ Πάλμε (Olof Palme).

Η πτώση των φασιστικών δικτατοριών στη νότια Ευρώπη μετά το 1974 -Πορτογαλία, Ελλάδα, Ισπανία- παρέχει ένα νέο πεδίο στη ΣΔ, η οποία διευρύνει την παρουσία της.

Σιγά-σιγά τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα αρχίζουν να βλέπουν πολύ πιο θετικά την ευρωπαϊκή ενοποίηση και να παρεμβαίνουν ενεργά στις διαδικασίες της.

Η πρώτη αυτή φάση της ΣΔ χαρακτηρίζεται από «ευρωκεντρισμό».

Παρόλα αυτά, η οργάνωση διατηρεί ισχυρή επιρροή στη λατινική Αμερική.

Οι σχέσεις με τις δυνάμεις της περιοχής είναι αντιφατικές.

Από την μία, τα κόμματα της λατινικής Αμερικής έχουν ανάγκη τη στήριξη της ΣΔ στις δύσκολες συνθήκες της περιόδου εκείνης.

Από την άλλη, λόγω των ιδιαιτεροτήτων τους, θεωρούν ότι η κυρίαρχη πολιτική της ΣΔ είναι λιγότερο «ριζοσπαστική» απ, όσο θα επιθυμούσαν.

Αλλά και η ΣΔ φοβάται ότι ακραίες φωνές στις δυνάμεις αυτές, θα «ενοχοποιήσουν» τα κόμματα της δυτικής Ευρώπης, μέσα στις κοινωνίες τους.

Ταυτοχρόνως όμως, η συμμετοχή λατινοαμερικανικών κομμάτων είναι ο παράγοντας που κατά κύριο λόγο την καθιστά «διεθνή», και όχι μία κατά βάση «ευρωπαϊκή» οργάνωση.

Δεύτερη περίοδος

 Η δεύτερη φάση στη διαδρομή της ΣΔ αρχίζει το 1989.

Η πτώση των ολοκληρωτικών, κομμουνιστικών καθεστώτων της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης και η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, δημιουργούν νέες συνθήκες και δυνατότητες.

Φαίνεται ότι κλείνει το κεφάλαιο που είχε ανοίξει με το σχίσμα του εργατικού κινήματος και την διάσπαση της Β, διεθνούς τη δεκαετία του 1920, όταν αποχώρησαν οι δυνάμεις που συγκροτήθηκαν σε κομμουνιστικά κόμματα και δημιούργησαν την Γ, διεθνή.

Η στρατηγική του δημοκρατικού σοσιαλισμού, μέσω ειρηνικών διαδικασιών, του κοινοβουλευτικού δρόμου και των μεταρρυθμίσεων βγαίνει νικήτρια σε βάρος αυτής των μπολσεβίκων και όσων τους ακολούθησαν.

Οι σύγχρονες σοσιαλδημοκρατικές δυνάμεις απομακρύνονται από τις κρατικιστικές πολιτικές που αποδείχθηκαν αδιέξοδες και προσανατολίζονται στην κοινωνική οικονομία της αγοράς.

Ο Βίλι Μπραντ παραδίδει την προεδρία της ΣΔ στο Γάλλο πρώην πρωθυπουργό Πιερ Μορουά (Pierre Mauroy) το 1992.

Ως επακόλουθο αυτών των εξελίξεων, το κύρος της ΣΔ και της σοσιαλδημοκρατίας ανεβαίνει αισθητά.

Μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση πολλαπλασιάζονται συνεχώς τα σοσιαλιστικά κόμματα που κυβερνούν και κάποια στιγμή γίνονται πλειοψηφία (13 στα 15 κράτη-μέλη).

Πολλά κόμματα που δημιουργούνται στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης, δίνουν μάχες για να αποκτήσουν σχέσεις ή να συνεργαστούν με τη ΣΔ, ακόμα και να γίνουν μέλη της.

Σ, αυτά περιλαμβάνονται κόμματα που ήταν κομμουνιστικά και απλώς μετονομάζονται (απέναντι στα οποία η ΣΔ είναι από επιφυλακτική έως αρνητική) αλλά και δυνάμεις που προχωρούν σε σοβαρούς μετασχηματισμούς, ριζικό εκσυγχρονισμό και βαθιά ανανέωση.

Δημιουργούνται και νέα κόμματα κεντροαριστερής κατεύθυνσης, ορισμένα από τα οποία αποφεύγουν τη χρήση του όρου «σοσιαλιστικό», που είναι ταυτισμένος στη συνείδηση σημαντικού τμήματος των λαών αυτών με τον κομμουνιστικό ολοκληρωτισμό.

Στο ρευστό και ασταθές πολιτικό τοπίο αυτών των χωρών, η ΣΔ προσπαθεί με προσεκτικά βήματα να διευρύνει την επιρροή της.

Αποτελέσματα της πτώσης του τείχους φαίνονται και στη δυτική Ευρώπη.

Δυνάμεις της ανανεωτικής, δημοκρατικής αριστεράς -πέραν της παραδοσιακής σοσιαλδημοκρατίας- που είχαν από χρόνια συγκρουστεί με το σοβιετικό μοντέλο, συμμετέχουν ή συγχωνεύονται στη σοσιαλδημοκρατική οικογένεια.

Αυτό συμβαίνει σε διάφορες χώρες, με πιο σημαντική περίπτωση αυτή της Ιταλίας, όπου οι σημερινοί «δημοκράτες της αριστεράς» (μετεξέλιξη του μεγαλύτερου κομμουνιστικού κόμματος της δύσης) προσχωρούν στη ΣΔ.

Αλλά και στις άλλες ηπείρους, η αναδιαμόρφωση του πολιτικού χάρτη οδηγεί πολλές πολιτικές δυνάμεις της αριστεράς (ανάμεσά τους και εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα του τρίτου κόσμου που μετεξελίσσονται σε πολιτικά κόμματα) να γίνουν μέλη ή παρατηρητές της ΣΔ.

Εξάλλου, αρχίζουν πιο συστηματικές σχέσεις με το «Δημοκρατικό κόμμα» των ΗΠΑ.

Τα μέλη της ΣΔ από 101 κόμματα το 1989, φτάνουν σήμερα τα 161 και καλύπτουν ολόκληρο τον πλανήτη.

Η ίδια η ΣΔ μεταλλάσσεται: δεν αποτελεί πλέον ένα στρατόπεδο ιδεολογικής ενότητας μόνο για όσους χωράνε σε μια «στενή» ερμηνεία της παραδοσιακής σοσιαλιστικής-σοσιαλδημοκρατικής εκδοχής.

Τείνει να εξελιχθεί σε μια παγκόσμια «ομπρέλα» της ευρύτερης, πολύμορφης και πολύχρωμης κεντροαριστεράς.

Ήδη από αρκετές χώρες δε συμμετέχει μόνο ένα κόμμα αλλά δύο και -από ορισμένες- τρία, εκφράζοντας ένα μεγάλο πολιτικό-προγραμματικό εύρος, χωρίς αποκλειστικότητες, στηριγμένο σε κοινές αξίες.

Η δράση της Σ.Δ. αρχίζει να στρέφεται στις περιφερειακές ολοκληρώσεις και συνεργασίες (Ευρώπη, βόρεια-νότια Αμερική, Αφρική, Ειρηνικός), στην επίλυση περιφερειακών διενέξεων (Μέση Ανατολή, Βαλκάνια, Καύκασος), στον εκδημοκρατισμό χωρών και στην παρατήρηση εκλογικών διαδικασιών.

Πολλές από αυτές τις δραστηριότητες συνεχίζονται και στη σημερινή περίοδο.

Τρίτη περίοδος

Η τρίτη φάση, η σημερινή, θα μπορούσαμε να πούμε ότι αρχίζει μαζί με τον 21ο αιώνα και την δεύτερη χιλιετία.

Ο Πορτογάλος πρωθυπουργός Αντόνιο Γκουτιέρεζ (António Guterres) αναλαμβάνει πρόεδρος το 1999.

Το, τελευταίο, 22ο συνέδριο της ΣΔ γίνεται το 2003, στο Σάο Πάολο της Βραζιλίας.

Η περίοδος αυτή μπορεί να χαρακτηριστεί ως η φάση της προχωρημένης παγκοσμιοποίησης στη δράση της ΣΔ.

Η ΣΔ είναι θεσμικός (συμβουλευτικός) συνομιλητής του ΟΗΕ.

Αναπτύσσει σιγά-σιγά δράσεις επικεντρωμένες στη δημοκρατική διακυβέρνηση και τους θεσμούς της παγκοσμιοποίησης.

Ενισχύει την ενασχόλησή της με τα οικουμενικά προβλήματα, όπως περιβάλλον, ανθρώπινα δικαιώματα, παγκόσμια οικονομία και βιώσιμη ανάπτυξη, μετανάστευση, φτώχεια και χρέη των αναπτυσσόμενων χωρών, επιδημίες, θανατική ποινή, ισότητα των φύλων και βία κατά των γυναικών κ.λπ. για τα οποία διοργανώνει διασκέψεις και ειδικές καμπάνιες.

Δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη μεταρρύθμιση του ΟΗΕ (και γενικότερα των διεθνών οργανισμών, όπως της «παγκόσμιας τράπεζας» και του «διεθνούς νομισματικού ταμείου»), με χαρακτηριστική την ιδιαίτερη συνάντηση στη Νέα Υόρκη μεταξύ των σοσιαλιστών αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων που συμμετείχαν στην τελευταία γενική συνέλευση του οργανισμού.

Σημαντική ήταν η παρέμβασή της στην τελευταία σύνοδο του «παγκόσμιου οργανισμού εμπορίου» στο Χονγκ-Κονγκ και η συνάντηση σοσιαλιστών ηγετών με τον γενικό διευθυντή του.

Η ΣΔ δίνει πλέον ιδιαίτερη σημασία στη αναδυόμενη «κοινωνία των πολιτών», στις μη-κυβερνητικές οργανώσεις και στα κοινωνικά κινήματα, προωθώντας συνεργασίες και συμμετέχοντας σε διοργανώσεις τους.

Η φάση αυτή μόλις άρχισε .

Η διαμόρφωση των χαρακτηριστικών της και το νέο στίγμα της ΣΔ εναπόκειται στον σχεδιασμό και τις πρωτοβουλίες που θα αναληφθούν την αμέσως επόμενη περίοδο.

Ο Θόδωρος Τσίκας είναι πολιτικός επιστήμονας-διεθνολόγος, μέλος της γραμματείας διεθνών σχέσεων του ΠΑΣΟΚ.